Listen Closely: Innovating Audience Participation in Symphonic Music
![]()
In het Nederlandse discours over symfonieorkesten zijn problemen prominent aanwezig: het aantal bezoekers neemt langzaam af, het publiek dat er is wordt als passief gezien en de maatschappelijke relevantie van symfonische muziek wordt in twijfel getrokken. Vaak wordt een gebrek aan ‘participatie’ aangewezen als oorzaak van die problemen. Als reactie hierop, en op de daaraan gerelateerde beleidsmaatregelen en bezuinigingen, zoeken orkesten vandaag de dag naar manieren om hun traditionele concerten te innoveren. Ze zijn begonnen te experimenteren met hoe hun publiek (maar in toenemende mate ook hun musici) deelneemt aan concerten. Luisteraars worden uitgenodigd rond te lopen, te zitten of liggen tussen het orkest, apps te gebruiken tijdens het concert of krijgen de mogelijkheid bij te dragen aan de programmering.
![]()
In plaats van de problemen voor lief te nemen en orkesten te vergezellen in hun zoektocht naar oplossingen in de vorm van concertformats, onderzocht ik in mijn PhD etnografisch hoe vier Nederlandse symfonieorkesten participatie innoveren in hun dagelijkse praktijken. Door nauwgezet hun alledaagse bezigheden te volgen bracht ik in kaart hoe participatie geproblematiseerd, gedaan en geëvalueerd wordt. Ik analyseerde hoe bestaande (esthetische) normen en waarden zoals artistieke kwaliteit op de proef worden gesteld door de innovatie van publieksparticipatie, maar ook welke nieuwe waarden er onderweg ontstaan.
In het Nederlandse discours over symfonieorkesten zijn problemen prominent aanwezig: het aantal bezoekers neemt langzaam af, het publiek dat er is wordt als passief gezien en de maatschappelijke relevantie van symfonische muziek wordt in twijfel getrokken. Vaak wordt een gebrek aan ‘participatie’ aangewezen als oorzaak van die problemen. Als reactie hierop, en op de daaraan gerelateerde beleidsmaatregelen en bezuinigingen, zoeken orkesten vandaag de dag naar manieren om hun traditionele concerten te innoveren. Ze zijn begonnen te experimenteren met hoe hun publiek (maar in toenemende mate ook hun musici) deelneemt aan concerten. Luisteraars worden uitgenodigd rond te lopen, te zitten of liggen tussen het orkest, apps te gebruiken tijdens het concert of krijgen de mogelijkheid bij te dragen aan de programmering.
In plaats van de problemen voor lief te nemen en orkesten te vergezellen in hun zoektocht naar oplossingen in de vorm van concertformats, onderzocht ik in mijn PhD etnografisch hoe vier Nederlandse symfonieorkesten participatie innoveren in hun dagelijkse praktijken. Door nauwgezet hun alledaagse bezigheden te volgen bracht ik in kaart hoe participatie geproblematiseerd, gedaan en geëvalueerd wordt. Ik analyseerde hoe bestaande (esthetische) normen en waarden zoals artistieke kwaliteit op de proef worden gesteld door de innovatie van publieksparticipatie, maar ook welke nieuwe waarden er onderweg ontstaan.
Meer weten?
• Mijn proefschrift in online beschikbaar
• Lees het artikel Empty Minds
• Lees de column Luisteren als een etnograaf
• Luister naar deze presentatie die ik gaf
• Of lees dit interview in het Eindhovens Dagblad
Promotoren: prof. dr. Peter Peters & dr. Ruth Benschop
Dit promotieonderzoek werd gefinancierd door NWO/SIA als onderdeel van het project Artful Participation. Het was een vier-jarige samenwerking tussen Universiteit Maastricht, het Lectoraat Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten van Hogeschool Zuyd en philharmonie zuidnederland.
• Mijn proefschrift in online beschikbaar
• Lees het artikel Empty Minds
• Lees de column Luisteren als een etnograaf
• Luister naar deze presentatie die ik gaf
• Of lees dit interview in het Eindhovens Dagblad
Promotoren: prof. dr. Peter Peters & dr. Ruth Benschop
Dit promotieonderzoek werd gefinancierd door NWO/SIA als onderdeel van het project Artful Participation. Het was een vier-jarige samenwerking tussen Universiteit Maastricht, het Lectoraat Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten van Hogeschool Zuyd en philharmonie zuidnederland.